Wij zijn niet chaotisch, wij zijn bruá

Wij zijn niet chaotisch, wij zijn bruá

17 juni 2025

Er is geen goed Nederlands woord voor. Geen enkel synoniem dekt de lading. Niet warboel, rommel, wanorde, chaos, wirwar of janboel. Alles raakt nét niet de essentie. Want bruá is geen puinhoop die per ongeluk ontstaat. Bruá is een manier van zijn. Een systeem. Een toestand waarin alles tegelijk nét niet werkt, en niemand zich er echt verantwoordelijk voor voelt.

Ik ben op Curaçao. In de ochtend hielp ik vrienden bij het begeleiden van hun dierbare naar haar laatste rustplaats. Wat me telkens weer opvalt, is hoe ordelijk en waardig dit soort rituelen hier verlopen. Begraven kunnen we. Er is rust, structuur, aandacht, verbondenheid. En dan stap je daarna weer in de werkelijkheid van het eiland—en zie je het contrast.

Want verder is het eiland… bruá.

Met de mensen die ik onvermijdelijk mee in gesprek raakte bij het afscheid kwam het aan de orde. Het verkeer is bruá. De service, het gedrag, de criminaliteit, de prijzen, de huizenmarkt, de ouderenzorg. Internet en kabeltelevisie? Nog altijd onbetrouwbaar. Je probeert een afspraak te bevestigen via WhatsApp, maar het netwerk laat je in de steek. Een vriend nodigde me uit voor koffie bij Reefs Café, vlak bij Seaquarium. Ik ken de plek nog niet en het is mijn hobby om steeds op een nieuwe locatie koffie te genieten. Ik probeer hem te bellen, te appen—niets werkt.

Onderweg luister ik naar de Statenvergadering. Eindelijk behandelen ze een jaarrekening. Niet van 2024 of 2023. Nee, van 2019. Ik dacht dat we al die achterstallige jaarrekeningen hadden ingehaald? Blijkbaar lopen wij weer jaren achter. Ook dát is bruá: dingen die officieel ‘geregeld’ zijn, maar in werkelijkheid muurvast zitten.

De koffie bij Reefs was goed. Aanrader. Al kreeg ik geen Americano maar per ongeluk een cappuccino. Foutje van de serveerster. Niet erg, maar wél tekenend. We kampen met een enorm personeelstekort in de horeca, mede door de explosieve groei van het toerisme. Kwaliteit lijdt. De mensen die wel werken, moeten alles leren en tegelijk doen. Dat gaat niet.

Seaquarium is een warboel. Het parkeerterrein? Chaos. Niets klopt. Betonnen obstakels, muurtjes, slagbomen, bewakers. Geen logica. Wildwest. Ik snap eerlijk gezegd niet wat toeristen hier aantrekkelijk vinden.

Op de weg terug rij ik over de Koraalspechtweg. Die is al een jaar ‘half geasfalteerd’. Door regen ontstaan er gaten in de fundering. Het trottoirs-project? Ook dat loopt al bijna een jaar of meer. Ondertussen worden aan de andere kant van de straat in hoog tempo luxe appartementen gebouwd. Mooie units, niet te betalen voor locals. Er ontstaat een ‘mooi’ contrast, aan de ene kant van de weg de miljoenairs en andere kant de volkswoningen, de basis van de meest notoire gang van het eiland.

En ja: we leven van het toerisme. Maar de reis naar Curaçao wordt elk jaar duurder. Schiphol verhoogt de tarieven, en wij gaan er vrolijk een visitor’s tax bovenop gooien. Terwijl Nederland haar vliegtaks niet toepast op het eiland, zetten wij zélf een extra belasting in. Over de effecten van de oorlog maken wij ons nauwelijks zorgen.

Waarom? Omdat we bruá zijn.

Bruá is geen toeval. Het is een manier van denken. Een staat van zijn. Boeli van Leeuwen sprak van geniale anarchie , maar dat was geen romantisering zoals ik ooit dacht maar volgens mij was het sarcasme.

Mensen die niet bruá zijn, komen niet aan de bak. En mensen die wel bruá zijn, hebben het niet eens door—want voor hen is het de norm.

Bruá is geen ongelukje van slechte planning of toevallige pech. Het is een mentaliteit. Een afspiegeling van onze mind. Een patroon. Een staat van zijn waarin alles blijft drijven — nét niet zinkt, maar ook nooit echt vaart maakt.

Mensen die níet bruá zijn, raken gefrustreerd, branden op, vertrekken. Mensen die wél bruá zijn, merken het niet eens meer. Voor hen is dit normaal. Zo doen we het nu eenmaal.

En toch. We bewijzen soms, op onverwachte plekken, dat we het wel kunnen. Dat we zorg kunnen dragen. Dat we dingen waardig, liefdevol, georganiseerd kunnen doen — zoals bij een begrafenis. Geniale anarchie?

Stel je voor dat we dat ook zouden kunnen bij leven. Dan zou Curaçao geen toeristenparadijs ondanks de bruá zijn, maar een eiland dat bloeit omdat we haar eindelijk durven wakker te maken; Smart Nation, de parel van de Caribbean, zoals de minister-president het graag wil maken.

Miguel Goede