Welke toekomst leven we nu? De vier scenario’s van de Rockefeller Foundation

Welke toekomst leven we nu? De vier scenario’s van de Rockefeller Foundation

21 mei 2025

In 2010 publiceerde de Rockefeller Foundation een opvallend rapport: Scenarios for the Future of Technology and International Development. Daarin worden vier mogelijke toekomsten geschetst waarin technologie, overheidsmacht en burgervrijheden zich op verschillende manieren ontwikkelen in reactie op wereldwijde crises zoals pandemieën, economische ineenstorting of cyberdreigingen.

Nu we vijftien jaar verder zijn — en een pandemie, energiecrisis, AI-explosie en digitale oorlogen verder — is de vraag relevant: welk scenario leven we eigenlijk?

1. Lock Step – De controle-overheid

In dit scenario grijpen overheden stevig in na een wereldwijde pandemie. Burgers leveren privacy en bewegingsvrijheid in voor veiligheid. Reizen wordt beperkt, gezichtsherkenning en QR-codes worden normaal, en kritische stemmen raken gemarginaliseerd.

Klinkt bekend? Lock Step weerspiegelt sterk wat we tijdens COVID-19 hebben meegemaakt. Het was alsof dit scenario even het script van de wereld werd.

2. Clever Together – De samenwerkende wereld; 5.0

Dit is het optimistische scenario waarin landen, bedrijven en burgers samenwerken. Open technologie, gedeelde kennis en mondiale solidariteit brengen stabiliteit en vooruitgang.

Hoewel initiatieven als het klimaatverdrag van Parijs en AI-regulering enige hoop geven, is Clever Together nog geen dominante realiteit. Nationale belangen blijven vaak zwaarder wegen dan internationale samenwerking.

3. Hack Attack – De digitale jungle

In Hack Attack brokkelen instituties af. Criminelen, hackers en staten voeren een strijd in de digitale ruimte. Vertrouwen in de overheid daalt, deepfakes en desinformatie verstoren democratieën.

Dit scenario wint terrein. Denk aan cyberaanvallen op ziekenhuizen, deepfake-politiek, inmenging door andere staten of AI-gegenereerde leugens. Het is een wereld waarin controle verdwijnt — niet door overheden, maar door technologie.

4. Smart Scramble – Overleven in chaos

Hier is de wereld gefragmenteerd. Overheden falen, burgers zoeken lokaal hun toevlucht. Technologie is niet gestroomlijnd maar geïmproviseerd. Zelfredzaamheid en overleven staan centraal.

In sommige delen van de wereld, zoals Venezuela of conflictgebieden, is dit al realiteit. Maar mondiaal is dit nog geen dominante toestand — al komt de chaos soms akelig dichtbij.

Conclusie: We leven in een hybride toekomst

Wat opvalt is dat de echte wereld zich niet aan één scenario houdt. We hebben een periode van Lock Step achter de rug, bewegen ons richting Hack Attack, terwijl Smart Scramble op de loer ligt voor wie niet meekan in het tempo van technologische en geopolitieke veranderingen.

Clever Together blijft een wensbeeld — iets om voor te blijven werken.

Miguel Goede