Tijgers zonder tanden

Tijgers zonder tanden

15 juli 2025

Er is weer een nieuw jaarverslag verschenen van een Hoog College van Staat: dit keer de Raad van Advies. En het is even schrikken. Want ineens lijkt deze Raad, die doorgaans stil haar adviezen naar de regering stuurt, wakker te zijn geworden in het besef dat ook zij onderdeel zijn van het probleem.

Het jaarverslag bevat een essay over democratie, kritische pers en onafhankelijkheid. Thema’s die doen denken aan de fundamenten van een rechtsstaat. Een mooi gebaar, ware het niet dat de Raad in diezelfde rechtsstaat jarenlang onbewust heeft meegewerkt aan het afkalven van diezelfde fundamenten.

Neem alleen al de manier waarop leden van de Raad worden benoemd – vaak zonder transparantie of brede maatschappelijke discussie – en hoe men zonder blozen inzette op het verhogen van de pensioenleeftijd van hun eigen leden naar 75 jaar. Een Raad die adviezen schrijft over good governance, maar tegelijk geen enkel probleem ziet in het verlengen van de eigen macht en invloed.

En toch… Ze beginnen iets te vermoeden. Dat ze "tijgers zonder tanden" zijn geworden. Dat hun adviezen worden genegeerd. Dat "spoed" steeds vaker een excuus is om kwaliteit overboord te gooien. Dat de checks and balances op Curaçao – waar ook zijzelf toe behoren – uit balans zijn.

Maar dan slaat de Raad ineens een andere toon aan. Ze durft iets te benoemen wat velen al lang zien: de manier waarop bestuurders en politici social media gebruiken om te manipuleren, te desinformeren of tegenstanders zwart te maken. Dat is een terechte zorg. Niet de burger wordt hier op de vingers getikt, maar de macht zelf. En dat mag gezegd worden.

Toch wringt het. Want het is makkelijk om met de vinger te wijzen naar populisme en politieke oppervlakkigheid op sociale media, als je zelf jarenlang zich niet voldoende hebben geuit toen instituties werden uitgehold. De Raad constateert het probleem, maar blijft op afstand. Terwijl juist zij — als onafhankelijk orgaan — het publieke debat had kunnen versterken, eerder, scherper en moediger.

Parallel hieraan verscheen recent ook het jaarverslag van de Algemene Rekenkamer Curaçao. Dat College wérkt zich uit de naad. Vier inhoudelijke rapporten, tientallen aanbevelingen, internationale standaarden, deelname aan klimaatscans, transparantie-inspanningen, noem maar op. Maar ook daar een gevoel van machteloosheid. Want hoewel hun rapporten openbaar zijn, worden ze zelden behandeld in de Staten. Accountability als schijnvertoning.

En zelfs de Rekenkamer, die doorgaans als voorbeeldige waakhond gold, is niet zonder smet. De benoeming van de voorzitter heeft geleid tot zware kritiek. Niet vanwege zijn competenties, maar vanwege zijn politieke connecties en de manier waarop de benoemingsprocedure is verlopen. Het was geen voorbeeld van transparantie of zorgvuldigheid. De Rekenkamer verloor daarmee iets van haar geloofwaardigheid – precies op een moment dat ze die het hardst nodig heeft.

De Raad van Advies en de Rekenkamer zijn – op papier – onze waakhonden. In de praktijk zijn ze vooral tandeloos geworden. Niemand is echt bang voor hun tanden. Omdat ze die niet (meer) hebben. En als ze ze al hadden, hebben ze zichzelf jarenlang wijsgemaakt dat blaffen genoeg was. Terwijl de politieke hyena’s allang doorhadden dat je ze gerust kon negeren.

Misschien is het goed dat de Raad het nu zelf zegt: "Spoed mag nooit ten koste gaan van kwaliteit."

Tot die tijd rest ons slechts deze conclusie: Curaçao wordt bestuurd door een politiek die geen tegenspraak duldt, en gecontroleerd door instellingen die zichzelf hebben laten neutraliseren. En dat is misschien wel de grootste crisis van onze democratie.

MIguel Goede