Ouderen als last of recht? Over AOW, AOV en politieke lafheid

Ouderen als last of recht? Over AOW, AOV en politieke lafheid

25 juli 2025

Op Curaçao woedt op dit moment een politieke discussie – een debat wil ik het niet noemen – over de verhoging van de AOV. Die is namelijk schandalig laag. Uit het hoofd: nog geen 900 gulden per maand. Om precies te zijn: Cg. 862. En welk bedrag er ook bij komt, het zal het bestaansminimum in de verste verte niet benaderen.

De discussie is vooral technisch van aard – en eerlijk gezegd: ze boeit me niet. Zolang we blijven redetwisten over bedragen achter de komma en percentages in tabellen, missen we het échte gesprek: hoe zorgen we voor waardigheid op leeftijd?

Gelukkig kreeg ik een artikel uit NRC, toegestuurd door Paul Comenencia, over de toekomst van de Nederlandse AOW. Kort daarna stuurde Anthony Maria me een aanvullend stuk uit EW Magazine. Samen bieden ze een pijnlijk helder beeld van de structurele problemen rond de oudedagsvoorziening. Wat in Nederland gebeurt, is relevant voor ons. Want hoewel de bedragen verschillen, zijn de mechanismen en taboes verrassend herkenbaar.

Van solidariteit naar financiële last

De AOW werd in Nederland in 1957 ingevoerd als een solidariteitsregeling: werkenden betalen premie, ouderen krijgen een uitkering. Inmiddels komt meer dan de helft van de AOW uit de algemene middelen. Wat ooit een collectieve verzekering was, is nu een budgettaire molensteen geworden.

Vergrijzing ondermijnt het systeem

De verhoudingen zijn zoek. In Nederland dragen drie werkenden de lasten van één gepensioneerde. En het wordt erger. De AOW-uitgaven stijgen van €53 miljard nu naar €65 miljard in 2040. Als percentage van het bbp groeit de AOW van 4,7% naar 5,7%. De zorgkosten stijgen richting 16,6% van het bbp in 2060. Ook op Curaçao zien we een vergelijkbare trend – maar dan met minder buffers en slechter beleid.

Fiscalisering als oplossing

Een voorstel van de Nederlandse Studiegroep Begrotingsruimte is om de AOW voortaan volledig uit belastingen te betalen. Zo dragen ook gepensioneerden met vermogen of aanvullend pensioen mee. Eerlijker verdeeld, noemen ze dat. Het levert miljarden op en maakt het systeem toekomstbestendiger.

Het artikel uit EW Magazine, opgestuurd door Anthony Maria, noemt daarnaast alternatieve maatregelen:

• Individualisering van de AOW: de alleenstaandenuitkering afbouwen tot het niveau van de gehuwden-AOW. Dat levert €11 miljard per jaar op, maar treft juist de meest kwetsbare ouderen.

• Snellere verhoging van de AOW-leeftijd: één-op-één koppeling aan de stijgende levensverwachting zou €2,8 miljard per jaar kunnen besparen.

Er zijn dus beleidsopties. Maar ze zijn allemaal gevoelig. Technisch uitvoerbaar, politiek onbespreekbaar.

Politiek zwijgt uit electorale angst

Iedereen weet dat het systeem kraakt. Maar niemand zegt het. Waarom? Omdat ouderen stemmen. En veel. Wie aan hun rechten komt, wordt afgestraft. In Nederland zag Wouter Bos dat al in 2006, en ook hier durft niemand echt de knuppel in het hoenderhok te gooien. Iedere partij is inmiddels een ouderenpartij geworden.

En Curaçao dan?

Wij hebben geen NRC, geen CPB, geen Studiegroep Begrotingsruimte. Maar we hebben wel het probleem. Onze AOV is niet houdbaar, niet waardig en niet toekomstbestendig. En zolang we blijven doen alsof een tientje extra per maand voldoende is, zijn we medeplichtig aan collectieve armoede op leeftijd.

Ik stel geen beleid voor. Ik pleit voor eerlijkheid. Voor politieke moed. Voor een visie die verder kijkt dan de volgende verkiezingen. Want solidariteit betekent niet: alles bij het oude laten. Solidariteit betekent: delen naar draagkracht – en waardigheid voor iedereen.

Miguel Goede