Bo ta lolo, sua! — De kracht van een onvertaalbaar woord

Bo ta lolo, sua! — De kracht van een onvertaalbaar woord

2 augustus 2025

Sommige woorden zijn onvertaalbaar. Niet omdat er geen Nederlands, Engels of Spaans equivalent voor bestaat, maar omdat de lading ervan zo diep cultureel is verankerd, dat je het simpelweg moet voelen om het te begrijpen. Lolo is zo’n woord. En op Curaçao heeft het een hele specifieke, explosieve betekenis.

Let op: dit geldt voor het Papiaments van Curaçao. Want op Aruba heeft lolo een totaal andere, veel neutralere connotatie. Daar is het gewoon een beschaafd woord. Hier niet. Hier is het bij vlagen een belediging, bij vlagen een noodkreet — maar altijd beladen. Dat verschil werd recent ook bevestigd door Mariano in een van zijn dagelijkse streams.

Op Curaçao is lolo geen exacte vertaling van het Nederlandse lul of eikel, al komt eikel qua toon nog het dichtst in de buurt. Maar zelfs dat dekt de lading niet. Lolo krijg je naar je hoofd geslingerd, met verheven stem en verhoogde emotie, wanneer je iets doet dat zo dom is dat woorden tekortschieten. Dan blijft alleen dat ene woord over: lolo.

Een treffend voorbeeld is de populaire contentcreator Iski met zijn rubriek Lolo di Dia (Lolo van de dag). Daarin bewerkt hij video’s van stompzinnige acties en sluit hij steevast af met de onvergetelijke uitroep: “Bo ta lolo, sua!”

Maar lolo leeft verder dan alleen memes. Het zit diep in ons dagelijks taalgebruik:

• Kiko lolo bo ta wak? — als iemands blik je totaal niet zint.

• Un lolo esei — om iemand neer te sabelen zonder een scheldwoord te gebruiken.

• Lolo di awa — een oudere, verzachtende variant, om het met een beetje humor of tact te brengen. Alsof je de stompzinnigheid probeert te verzachten met een likje Vaseline.

En toch naderen wij binnenkort een grens.

Ik voorspel dat wij op korte termijn bestuurders, parlementsleden en politici openlijk lolo zullen noemen. Een grens die volgens mij tot nu toe nog niet eerder is overschreden. Het woord dat tot nu toe werd gereserveerd voor uitzonderlijke domheid in het dagelijks leven, dreigt nu zijn intrede te doen in het publieke en politieke domein.

En dat is het mooie — én het gevaarlijke — van taal: het legt bloot wat ons bezighoudt. Onze normen. Onze ergernissen. Onze grenzen. Lolo is geen modewoord of grapje. Het is een noodzakelijke uitlaatklep. Een manier om uiting te geven aan het ongeloof dat soms over je heen spoelt als je weer eens wordt geconfronteerd met menselijk gedrag dat alle logica tart.

We hebben het woord lolo hard nodig. Want soms is er geen ander woord dat zo raak zegt:Bo ta lolo, sua!

Miguel Goede