Nu willen sommigen twijfel saaien over de meritocratie.
DRAFT 2.0
21 juni 2022
Ik ben voorstander van meritocratie als basis van onze samenleving. Vooropgesteld dat volledige meritocratie net als zoveel zaken niet bestaat. Nu ontving van een vriend een artikel dat stelt dat meritocratie geen eerlijk systeem zou zijn. Het zou een systeem zijn waarin de winnaars take it all. Terwijl sommige mensen in situatie van structurele achterstand zelden of nooit kunnen winnen. Als dit meritocratie is, zou het inderdaad geen rechtvaardig systeem zijn (Achterhuis & van Os, 2022). Maar wat is meritocratie?
Meritocratie is een maatschappijmodel waarin de sociaal-economische positie (sociale status) van (elk individu) is gebaseerd op (zijn of haar) verdiensten (merites) (prestaties en capaciteiten). De (eigen) inzet bepaalt welke positie men kan innemen in de samenleving. Let goed op de tussenhaakjes. Vaak wordt het individuele benadrukt, maar het gaat juist om een maatschappelijk model; dus het gaat niet om wat er micro en mezzo gebeurd maar óók macro. Ook wordt vaak gedacht in termen van formele opleiding, maar het gaat om alle relevante verdiensten.
Vaak wordt de tegenhanger van meritocratie de democratie gepositioneerd, waar iedereen zich, ongeacht zijn of haar capaciteiten , in principe verkiesbaar kan stellen. In mijn optiek is de tegenhanger van meritocratie het maatschappijmodel van friends & family.
Volgens mij zijn meritocratie en democratie als volgt aan elkaar gerelateerd. In een democratie kan iedereen zich, binnen de perken verkiesbaar stellen. Waar het om gaat is dat men binnen het (ambtelijk) apparaat en organisatie wordt benoemd op merites. Dit is misschien een technocratie. Een technocratie wordt geleid door technocraten. Technocratieën zijn organisatiestructuren waarbij de nadruk ligt op techniek en wetenschap. Deze organisatiestructuren maken beleid op basis van verschillende analyses (Geertsma, 2013).
Maar dan zijn wij er nog niet. En dit is een belangrijk punt. In een meritocratie moeten de besten leiden, niet als beloning omdat ze winnaars zijn, maar omdat ze de bagage hebben kansen te creëren voor anderen die worden beperkt door structuren, zodat zij en hun kinderen ook op basis van hun merites vooruit kunnen komen in het leven. En last but not least, ook politieke partiijen moeten de besten, op basis van hun merites, postuleren om kansen te scheppen voor anderen die vast zitten in bestaande strucuren.
References
Achterhuis, H., & van Os, P. (2022, juni 15). Het beste uit jezelf. Retrieved from www.groene.nl: https://www.groene.nl/artikel/het-beste-uit-jezelf?utm_campaign=website&utm_medium=owned_social&utm_source=facebook&fbclid=IwAR0NCz2VDjZ9tKCrjALugmlr9U3RNn8ZG2icLvGVZABMvnkLIXBJilLKEUs
Geertsma, P. (2013, november 20). Wat is een technocratie en wat is een technocraat? Retrieved from www.technischwerken.nl: https://www.technischwerken.nl/kennisbank/techniek-kennis/wat-is-een-technocratie-en-wat-is-een-technocraat/#:~:text=Technocratie%C3%ABn%20zijn%20organisatiestructuren%20waarbij%20de,als%20een%20sociale%20grondslag%20hebben.
Miguel Goede
Comments