NATO/NAVO versus Warschau Pact
DRAFT 2.0
6 maart 2022
De oorlog maakt veel emoties los. Het vijandbeeld neemt over. Wie nuanceert wordt aangevallen; je moet ondubbelzinnig tegen Rusland zijn. Er is behoefte aan een simpel eenduidig ververhaal. En ja, niets rechtvaardigt in mijn ogen oorlog. Ik ga er ook niet over. Ik probeer slechts te begrijpen hoe het zo ver heeft kunnen komen en wat actoren zouden kunnen denken. Hier haal ik nog een paar aspecten aan die tot nu toe niet zijn belicht.
Wat is NATO/NAVO. De Noord-Atlantische Verdrags Organisatie (NAVO) werd in 1949 opgericht met als doel de veiligheid en vrijheid van de aangesloten landen te garanderen en wereldwijd stabiliteit te bevorderen. Lees, bescherming tegen de communistische dreiging uit het oosten, Rusland, de Sovjet-Unie. Hieraan deden Amerika, Canada, België, Nederland, Luxemburg, Frankrijk, Verenigd Koninkrijk, Italië, Noorwegen, Denemarken, IJsland en Portugal mee. Inmiddels telt de NAVO meer dan dertig leden, waarvan de VS het zeer groot deel van de begroting voor zijn rekening neemt.
Ooit bestond als reactie ook een Warschau Pact tussen Sovjet-Unie, Albanië, Bulgarije, Roemenië, de DDR, Hongarije, Polen en Tsjecho-Slowakije. Het werd opgericht in 1955 en is ophouden te bestaan in 1991, als gevolg van het uit elkaar vallen van de Sovjet-Unie. Dus het pact was een reactie op de NAVO. Het lijkt mij logisch dat NAVO na 1991 ook ontbonden werd, maar het tegendeel gebeurde, het groeide steeds verder, met werk doel?
Waarom viel de Sovjet-Unie uiteen? In de late jaren tachtig probeerde de laatste Sovjetleider Michail Gorbatsjov de staat te hervormen met zijn beleid van perestrojka en glasnost. Op deze manier creëert hij meer openheid en democratie in de Sovjet-Unie. Op 26 april 1986 vindt de Kernramp van Tsjernobyl plaats. Deze zou volgens sommigen een belangrijke oorzaak zijn voor het uiteenvallen van de Sovjet-Unie. De Sovjet-Unie stortte in elkaar en werd officieel ontbonden in december 1991 na de mislukte Augustus-staatsgreep in Moskou. De Russische Federatie nam haar rechten en verplichtingen over.
Wie zijn de oligarchen? De term Oost-Europese oligarch of Russische oligarch wordt gebruikt voor zakenlieden uit de voormalige Sovjet-Unie die veel politieke macht verwierven tijdens de periode waarin het land over ging van communisme naar kapitalisme en uit elkaar viel in verschillende republieken. Dit vond plaats tijdens het presidentschap van Boris Jeltsin. In bredere zin wordt het woord gebruikt voor alle miljardairs met politieke invloed uit Rusland en de andere voormalige Sovjetstaten. Het zijn de commissarissen van de BV Rusland, de kardinalen, de edelen van president Poetin. Ze kwamen op door een staatsbedrijf te matigen tijden de privatiseringsgolf. Het is een van de verklaringen voor de snelle rijkdom van de oligarchen. Belasting werd op grote schaal ontdoken en de overheid miste inkomsten om het beleid in de juiste banen te leiden of zelfs om salarissen van de ambtenaren, soldaten en agenten te betalen. President Vladimir Poetin, ook voortgekomen uit deze kringen, probeerde sindsdien wel de snelle rijkdom van enkelen te belemmeren. De arrestatie en veroordeling van oliemagnaat en miljardair Michail Chodorkovski in 2005 is daarvan een goed voorbeeld.
De wortels van de relatie en nu conflict gaan terug tot de middeleeuwen. Oekraine, Belarus en Rusland waren het centrum van wat later Rusland zou worden, het zogenaamde Kievse Rijk. Geleidelijk aan verschoof het centrum naar het oosten, waar het westen van Oekraïne bleef hellen naar het Westen. In 1922 kwam Oekraïne bij de Sovjet-Unie. Oekraïne hebben veel geleden. De hongersnood als gevolg van het falen van communistisch systeem, van 1932-1933 kostte vijf tot tien miljoen mensenlevens een vijfde deel van de bevolking.. In 1941, tijdens de Tweede Wereldoorlog vielen de Duitser binnen en Oekraïne verloor nog één zesde van de bevolking. Na de oorlog werd Oekraïne zeer welvarend. De Krim werd door Rusland bij Oekraïne gevoegd. Dit alles leidde ertoe dat Oekraïne in 1991 koos voor onafhankelijkheid en Rusland dit moeilijk kan aanvaarden. Rusland vindt dat Oekraïne veel te danken heeft aan Sovjet-Unie. Na 1991 droeg Oekraïne de kernwapens over aan Rusland in ruil voor een soevereiniteits garantie. In 2014 ontstond de separatistisch beweging in het oosten toen het pro-westelijk deel steeds meer concreet richting het westen opschoof. In 2014 verklaarden de twee oostelijke provincies zich onafhankelijk (Pannett & et al, 2021).
De oorlog van Vladimir Poetin tegen Tsjetsjenië was geen wake-up call voor het Westen in 1999. Evenmin was de cyberaanval van het Kremlin op Estland in 2007, de oorlog tegen Georgië in 2008, de annexatie van de Krim, noch het begin van zijn interventie in Oekraïne in 2014. Het neerhalen van de MH17 in 2014. Talloze, moorden op ‘ongemakkelijke’ getuigen, tegenstanders en journalisten deden alarmbellen rinkelen, vooral wanneer ze op Europese bodem werden gepleegd. Maar westerse leiders zagen het niet.
References
Pannett, R., & et al. (2021, December 7). Catching up on the Russia-Ukraine crisis? Here's the background you need to know. Retrieved from The Washington Post: https://www.facebook.com/miguel.goede/posts/10225674272955652?notif_id=1646481074962022¬if_t=feedback_reaction_generic&ref=notif
Dr. Miguel Goede
Comments