Het apparaat from scratch maar wel rekening houden met waarden
DRAFT 1.0
3 juni 2021
Ik schreef enkele dagen terug dat de overheid nagenoeg een virtuele organisatie is; een database die via het internet benaderd wordt en dat zo de burgers en bedrijven worden gediend en zij omgekeerd voldoen aan hun verplichtingen jegens de overheid.
Jan Wester (die ik al ken sinds hij nog bij TNO werkte) wees mij, in dit kader, op een recent essay van de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (NSOB) om te stellen dat de digitale overheid meer is dan strategie, structuur en cultuur. Het gaat ook om checks-and-balances, wat tegenwoordig met tegenmacht wordt aangeduid. De zorg is hoe de digitale overheid om zal gaan met waarden, anders dan de waarden van efficiëntie en effectiviteit (Schram, den Uijl, & van Twist, 2021). Hoe geeft de digitale overheid invulling aan bijvoorbeeld de waarden vertrouwen en betrouwbaarheid? Hoe zit het met waarden als privacy en andere burgerrechten? De zorg is terecht. Mijn standpunt is dat deze waarden zo min mogelijk moeten inboeten.
Reeds eerder weer op het feit dat bestuurskunde in toenemende mate gaat om digitalisering en governance en dat waarden een steeds centralere rol gaan spelen (in 't Veld, 2010). Ook heb ik eerder gewezen op de best practice Estland (Goede, 2019). Tevens is gewaarschuwd voor foute algoritmes die een bias (bijvoorbeeld een negatief beeld van allochtonen) inbouwen met alle gevolgen vandien.
Eigenlijk hebben wij dit allemaal reeds gezien op Curaçao. Met de succesvolle introductie van het digitaal stemmen rond het begin van het millennium. Al gauw ging de waarde efficiëntie botsen met de waarde vertrouwen. Enkele politieke leiders vertrouwen het digitaal stemmen niet. Maar verkiezing van 2021 lieten zien dat het wantrouwen niet te maken heeft met de digitalisering maar met de verkiezingen zelf of ik moet beter zeggen, ik weet niet waar het wantrouwen aan ligt. Een tweede voorbeeld is de introductie van de beveiligingscamera. Niemand heeft ooit geklaagd dat hij/zij in privacy is aangetast. Dat brengt mij weer tot Putman en zijn inzicht dat het sociaal kapitaal is afgebrokkeld; de fragmentatie van de samenleving (Putman, 2000).
References
Goede, M. (2019). E-Estonia: The e-government cases of Estonia, Singapore, and Curaҫao. Opgehaald van www.academia.edu: https://www.academia.edu/38474810/E_Estonia_The_e_government_cases_of_Estonia_Singapore_and_Cura%D2%ABao?fbclid=IwAR3rhuNn5x5u50BiMjMplCo6vFHqjaJoDzZTfKMTD_of7ScOUvXoo85rxKc
in 't Veld, R. (2010). Kennisdemocraie; Opkomend stormtij. Den Haag: Sdu Uitgevers bv.
Putman, R. (2000). Bowling Alone: The Collapse and Revival of American Community.
Schram, J., den Uijl, H., & van Twist, M. (2021). Actuele kwestie, klassieke afweging; Een verkenning naar de governance van het Nederlands digitaliseringsbeleid. Nederlandse School voor Openbaar Bestuur.