De transactiemaatschappij
DRAFT 1.0
5 september 2021
Ik moet aan de term transactiemaatschappij denken. Ik las het volgens mij voor het eerst bij Roel Kuiper in zijn boek over de evaluatie van het privatiseringsbeleid in Nederland (Kuiper, 2014). Het komt erop neer waar vroeger solidariteit de drijvende waarde was, dit is weggedrukt door een (geldelijke) transactie; voor iets moet betaald worden.
Door de privatisering en fragmentatie van eigendomsrechten moet het handelen van een groter aantal en een grotere verscheidenheid aan actoren anders op elkaar afgestemd worden. Voorheen gebeurde dat voor die organisaties, die toen nog deel uitmaakten van de overheidsorganisatie, door het principe van de hiërarchie. Dat wil zeggen door besluiten en bevelen die vanuit een centrum genomen werden waar het gezag over alle hulpmiddelen geconcentreerd was. Die orders werden vanuit dat centrum doorgegeven via een stelsel van posities die hiërarchisch geordend waren. Daarnaast waren er voorheen particuliere organisaties bij betrokken, die netwerkrelaties met elkaar en met de overheid onderhielden. Dat wil zeggen dat ze deel uitmaakten van verschillende onderling verweven dyadische en duurzame interactie-relaties tussen organisaties, gekenmerkt door een zekere wederkerigheid. Typisch voor deze netwerkcoördinatie (afkomstig uit de antropologie) was dat hier solidariteit het belangrijkste sociale bindmiddel was. Door de privatisering en marktliberalisering zijn die hiërarchische en op solidariteit gebaseerde verbindingen opgebroken (van Waarden, 2012).
Het doet mij denken aan het proefschrift van Louis Meuleman over metagovernance (Meuleman, 2008). Hij legt uit de overheid stuurt op basis van hiërarchie, de civil society op basis van netwerken uitgaande van solidariteit, en de markt stuurt op basis van geldelijke transacties. Mijn punt is dat steeds meer is verschoven of ingenomen door de markt en dat de enige waarde die nog geldt is “geld”. Wij zijn er inmiddels achter dat dit niet werkt en proberen nu andere waarden te herstellen. Los van het feit dat de markt eigen nadelen kent, naast voordelen, is goede marktwerking moeilijk in een kleine samenleving c.q. markt.
References
Kuiper, R. (2014). De terugkeer van het algemeen belang; privatiseringsverdriet en de toekomst van Nederland. Gennep B.V.
Meuleman, L. (2008). Public Management and the Metagovernance of Hierarchies, Networks and Markets; The Feasibility of Designing and Managing Governance Style Combinations. Physica-Verslag A springer Company.
van Waarden, F. (2012, april). Was Privatisering van het Publieke Domein wel in het Publieke Belang? Retrieved from www.eerstekamer.nl: https://www.eerstekamer.nl/id/vj45it4se6u4/document_extern/was_privatisering_van_het_publieke/f=/vj45itfhijua.pdf
Dr. Miguel Goede
Comments