Wat is waar?

Wat is waar?

DRAFT 4.0

23 december 2023

Ik eindig mijn vorig schrijven nog met: “De eerste stap naar herstel is erkennen dat dit recept niet meer werkt en dat we via een nieuw sociaal contract de zaken anders moeten aanpakken. Een andere verhouding tussen burger en overheid, tussen burger en burger, tussen mens en planeet, en tussen mens en machine (AI). We bevinden ons in een transitie; het oude systeem sterft af en iets nieuws begint. Hoe bewuster we dit beleven en ernaar handelen, hoe beter het is voor ons allen. Het vergt leiderschap van iedereen, ook van de elite. Een plan, een visie, durf en daadkracht zijn nodig om deze nieuwe weg in te slaan.” Ik moet voorvoeld hebben dat velen daar nog lang niet zijn.

Ze zitten nog met het idee dat de overheid het probleem is bijvoorbeeld of de verzorgingsstaat: “De ‘goede Curaçaoënaar’ stamt toch uit de tijd voor de verzorgingsstaat? Dus hoe kan de terechte afbreuk ervan nou hem/haar laten verdwijnen? Ik denk dat de opkomst van de verzorgingsstaat juist de goede Curaçaoënaar vernietigd heeft door hem door de staat te vervangen…”

Ik breng nog in: wij hadden een minimale verzorgingsstaat. Lees bijvoorbeeld Jan Rotmans. “De polycrisis is ten diepste een morele crisis. We moeten het daarom veel meer hebben over vragen als: In wat voor een samenleving willen we nou eigenlijk le- ven? Wat verbindt ons? En wat zijn onze gemeenschap- pelijke waarden en belangen? De afgelopen decennia stonden in het teken van macht, geld en status. Terwijl wat mensen écht belangrijk vinden eerder gaat over verbinding, betekenis en relaties.” (Rotmans, 2023)

Daar is men het wel weer mee eens. Het volgende punt: Maar hoe minimaal is/was ons sociaalsysteem eigenlijk? De rest van de Cariben - die niet het Koninkrijk zijn - hebben nog minder uitkeringen, met andere woorden: er bestaan op Curaçao veel uitkeringen, gratis zorg etc… waarom zouden wij elkaar helpen als de staat dat alles regelt?

Los dat ook hier voor niets de zon opkomt en dat de armoed en emigratie schrikbarend zijn en steeds verder toenemen. Even in op het argument. De eilanden hebben vergeleken met Nederland een minimale verzorgingsstaat gekend dat toch nog meer is dan de regio. Het vangnet is niet voldoen en het socialenetwerk moet aanvullen. Zie nu de huidige onderstand, het algemeen pensioen en het minimumloon. Daar kan men echt niet van rond komen. Bij de afbouw van de verzorgingsstaat zijn zaken als bibliotheek verzelfstandigd. Maatschappelijk werk in de wijken is afgebouwd. Kunstacademie is opgehouden te bestaan. Vele prikkels voor het maatschappelijk middenveld zijn verdwenen.

Wat ik aannemelijk wil maken is dat wij tot de jaren tachtig meer mens (wij) gericht waren. Dat het daarna is veranderd. Het is theoretisch zelfs mogelijk dat er andere factoren meespeelden of verantwoordelijk zijn voor de individualisering, behalve of in plaats van het neoliberalisme. Voeg daar aan toe dat als afwezigheid van een sociaal vangnet goed is voor de mens en samenleving, dan zouden de andere eilanden in de regio booming moeten zijn.

Maar er zit meer achter het bevechten van de stelling dat de religie van de markt ons heeft ontwricht. Het gaat om de hoger opgeleiden die wij nu opleiden en intellectuelen. Dit zijn niet automatisch wetenschappers op zoek naar waarhied. Velen zijn gewoon mensen met skills die ze willen verzilveren. Steeds meer zie ik mensen met een mening die qoute que qoute verdedigd wordt. Argumenten die hun beeld verstoren leiden tot cognitieve dessonatie en moeten geneutraliseerd worden.

Er is nagenoeg consensus over het doorslaan van het neoliberalisme en dat er een correctie moet komen. Ironisch genoeg lopen ook grote miljardairs voorop. Maar je hebt niet alleen klimaatsceptici, maar ook sceptici van het aanpassen van het neoliberalisme, en ik kan me ook in hun beleving verplaatsen.

Een wetenschapper geeft alternatieven een plaats in de analyse, met name die zijn eigen conclusies niet ondersteunen. Bijvoorbeeld in mijn inleiding voor het klimaatplatform CCCP eerder dit jaar zei ik dat in mij ook een klimaatscepticus huist; het is best mogelijk dat de klimaatverandering gewoon een cyclisch iets is dat niet door menselijk gedrag wordt veroorzaakt. Dus dat soort theorieën voer ik niet af maar geef ik een hele lage waarschijnlijkheid. En ik blijf ook hun onderzoeken, publicaties, bestuderen, want ze zouden zo maar eens gelijk kunnen hebben en dan is het niet dat ik geen gelijk had of heb verloren maar de wetenschap is gevorderd.

Zo ook schrijf ik het neoliberalisme niet af. De markt is goed geweest in de jaren tachtig, waar goed toegepast. En dat geldt nog steeds maar het is geen panacea.

Maar je zult altijd een groep houden die een afwijkende mening volhoudt en dat is misschien goed ook, want als alle neuzen dezelfde richting uitkijken, wie ziet als het gevaar van achter komt? (Zei mijn promotor Paul Frissen ooit.) Maar wij moeten oppassen om niet al onze tijd steken om ze te trachten te overtuigen want dat kost veel tijd en energie en zal waarschijnlijk toch niet lukken. Wij kunnen beter met de 60 tot 80% van de mensen die wel overtuigd zijn overgaan (Jan Rotmans stelt dat het met 25% reeds kan) tot actie, want daar gaat het om.

References

Rotmans, J. (2023). De perfecte stoem; Op zoek naar een nieuw balans. De Gues.

Miguel Goede