Waarden en emoties, Roel in ’t Veld
DRAFT 1.0
16 mei 2021
In de gesprekken met prof. Roel in ’t Veld ging het in toenemende mate over waarden en emoties. Het bleef voor mij in het begin vaag en moeilijk te vatten. Door een toeval ging ik één van zijn boeken van het herlezen; “Kennisdemocratie” (in 't Veld, 2010).
“Zonder waarden heeft ons leven geen betekenis” (p. 11). Waarde is een oordeel over wat hoort te zijn. Waarde vormt mijn identiteit. Het is een feit dat de structuur van waarden dikwijls de vorm van een dichotomie aanneemt: het goede sluit het kwade uit. Maar steeds meer is men op zoek naar een meer inclusieve benadering. Wij weten niet precies hoe waarde veranderen, maar voortdurend vinden er processen van hybridisering en creolisering (versmelting) van waarden plaats. Ook zuivering vindt soms plaats.
Omgaan met waarden kan op vijf verschillende manieren:
• Hegemonie: mijn waarden zijn beter dan die van de ander.
• Separatisme: ik wil geconfronteerd worden met andere waarde.
• Pluralisme: misschien heeft de ander ook een waardevolle waarde.
• Tolerantie: ik laat de ander maar begaan omdat ik er vanuit gaan dat het ook rationeel autonoom wezen is.
• Onverschilligheid: ik laat de ander maar begaan
Een groot aantal overwegingen bepaalt de houding ten opzichte van de andere waarden. Sommigen betogen dat pluralisme steeds meer de overhand krijgt, maar dat is moeilijk te onderscheiden van onverschilligheid. Anderen zijn van mening dat tolerantie in het westen afneemt.
Roel geeft aan dat er macro-, meso- en microniveau is dat interacteert. Macro is het land dat een staat is en micro is het individu in het gezin, etc. Hij verbindt op deze drie niveaus, waarden, emoties, arrangement, afhankelijkheid/binding. Bijvoorbeeld op microniveau: trouw, liefde, huwelijk, kinderen. Op Mesoniveau: egocentriciteit, greed, BV of NV, aandeelhouderschap.
Om het nog ingewikkelder te maken introduceert Roel drie arrangementen: hierarchie, netwerk en mark. Hoe brengt hij de boel weer samen:
De waardeoriëntaties in elk van de drie centrale maatschappelijke arrangementen lopen nogal uiteen. Bij hiërarchie hoort gehoorzaamheid van de ondergeschikte, maar ook zorgzaamheid van de bovengeschikte actor, omdat de hiërarchie de ondergeschikte machteloos heeft gemaakt. Op de markt is contractuele betrouwbaarheid een voorwaarde voor bevredigende langetermijn verhouding. In netwerken is empathie een centrale waarde.
Waar wil ik naar toe? Roel laat zien dat de bestuurskunde een heel steeds uitdijend universum is. Ik wil mensen bewust maken dat men het universum continu moet blijven verkennen.
Dr. Miguel Goede
References
in 't Veld, R. (2010). Kennisdemocraie; Opkomend stormtij. Den Haag: Sdu Uitgevers bv.
Comments