Reflexiviteit en Roel in �??t Veld

Reflexiviteit en Roel in ’t Veld

DRAFT 1.0

18 mei 2021

Een ander mantra van Roel werd gaande weg, reflexiviteit en hij combineerde het met nieuwe media. Wat is dat? Voordat ik antwoord geef, het volgende. Een van de hoofdthema’s van Roel is de democratie, of nog preciezer, het voorkomen van tyrannie.

Reflexiviteit is de eigenschap die elk sociaal systeem heeft om zichzelf te veranderen door nieuwe strategiebepaling op grond van de kennis die het systeem zojuist ontvangen heeft. Dat betekent dat de vroegere kennis over het systeem mogelijk haar geldigheid heeft verloren. Reflexiviteit is de spiegel van de menselijke vrijheid.

Met de laatste zin uit het citaat wil de auteur duidelijk het verschil weergeven tussen gedragswetenschappen en natuurwetenschappen. Het ontdekken van een natuurwet verandert de natuur niet. Daarentegen verandert de ontdekking van een sociale wet het gedrag van mensen en daardoor het gedrag van mensen.

Reflexiviteit zien wij continu om ons heen. Bijvoorbeeld, het inzicht dat het economisch slecht gaat verandert het consumptiepatroon van de bevolking. Men gaat minder consumeren, ook zij die geld hebben sparen en consumeren minder. Ander voorbeeld, als het niet goed gaat bij een corporation, daalt de beurskoers. Op basis van die informatie gaan sommigen hun aandelen verkopen, waardoor de koers daalt, en dat is weer aanleiding voor anderen om aandelen te kopen.

Reflexiviteit is de reden waarom communicatie zo een belangrijk beleidsinstrument is en fake news en sociale media zo’n probleem zijn. Wij zien dat bij de vaccinatie tegen COVID-19. De beslissing om wel of niet te laten vaccineren is afhankelijk van de ontvangen informatie. Hier zien wij ook het belang van de driehoek wetenschap, beleid en communicatie (een andere passie van Roel). Het succes van het beleid hangt af van hoe men wetenschappelijke bevindingen kan communiceren naar de bevolking die door reflectie over die informatie beslist om wel of niet de vaccineren.

Wat is nu het punt? Dat zowel de wetenschap, beleid, communicatie en de samenleving zich bewust moeten zijn dat door reflexiviteit gedragswetmatigheden steeds veranderen en alles weer bijgesteld moet worden. Immers, zelfs een ezel stoot zich niet tweemaal aan dezelfde steen.

Dr. Miguel Goede