Positieve psycholgie

Positieve psycholgie

DRAFT 4.0

24 november 2023

Het is the day after. PVV heeft niet 35 maar 37 zetels. Ik pak weer mijn tijdschrift om met wat anders bezig te zijn dan met de politiek. Niet dat ik moeite heb met de uitslag want dat is wat het is. En er moet ook hard gewerkt worden.

Ik stuit op een artikel over positieve psychologie (Grosfeld, 2023) en zie toch wat verbanden met de politiek. Het artikel begint met te stellen: Positieve psychologie is de wetenschappelijke rechtvaardiging van de neoliberale veronderstelling dat we succes in eigen hand hebben. Ook lijden wordt daarmee aan prestatielogica onderworpen. Dat heb ik zelf al vaker geschreven!

De positieve psychologie fungeerde als katalysator van de neoliberale manier van denken waarin het individu belangrijker werd gemaakt dan de samenleving; met 'ik' en minder 'wij'. Het gaat om verhalen die wij aan onszelf vertellen en aan anderen. De schrijver beschrijft een zogenaamde Fuckup Night waarin iemand die succesvol is komt vertellen over een tegenslag uit het verleden en wat voor goeds dat het die persoon wel niet heeft gebracht. Zelfs al het lijden moet leiden tot meer succes en geluk.

Het lijden dat de samenleving produceert, als depressie veroorzaakt door armoede, burn-out als gevolg van hoge werkdruk, wordt geprivatiseerd en gepsychologiseerd. Het paradigma is sterker uit tegenslagen.

Vechten tegen het systeem is zinloos. In tegenstelling is het trainen van onze geluksspier zeer vruchtbaar. Het mantra van positief denken draait maatschappijkritiek de nek om. De schrijver vertelt over dat George Orwell vijf jaar als zwerver heeft geleefd in London, dat wist ik niet. Orwell concludeerde dat het een zinloos bestaan was en er niets van te leren is. Orwell legt geen enkel verband tussen die ellende en zijn succes.

De schrijver van het artikel stelt: Kunnen wij onszelf ook een ander verhaal vertellen, dat minder nadruk legt op het ombuigen van lijden in iets succesvols en meer nadruk op lijden vertaald in maatschappijkritiek? Bij deze zin moet ik met name denken aan mijn overleden vriend Stanley Brown die niets anders deed dan maatschappij kritiek.

Wij zijn gaan denken dat wij ons zelf van geluk beroven. De schrijver meldt dat de term burn-out is geschrapt door het CBS. Dat wist ik niet. Dus CBS vindt dat burn-out niet bestaat? Maar burn-out wordt veroorzaakt door een samenleving die te veel van ons vraagt. Verontwaardiging kan een aanzet zijn om de wereld te veranderen. Het maakt dat we de straat op gaan, het verdriet of woede vertalen in maatschappijkritiek. Het gaat dus om in plaats van de blik naar binnen te richten die blik juist naar buiten te richten. Het gaat om ons te verontwaardigen om alles dat sinds de komst van het neoliberalisme verkeerd zijn gegaan, zoals de groeiende kloof tussen arm en rijk, de planeet die naar de vernieling wordt geholpen, en daklozen en migranten die aan hun lot worden overgelaten. It is time to get angry. De blik naar buiten maakt ons menselijk. Lijden moet leiden tot verontwaardiging en maatschappelijke kritiek. Ik hoor mijn positivo’s al die volharden in de positieve psychologie al.

Miguel Goede