De Franse eilanden

De Franse eilanden

DRAFT 1.0

16 augustus 2021

Iemand vroeg mij naar de governance van de Franse eilanden. Een leuke vraag. Om te beginnen in het Franse rijk Parijs-centrisch. Alle lijntje daarmee verbonden. De burgers hebben de Franse nationaliteit. De gebieden hebben vertegenwoordigers in het Franse parlement en de senaat. Ik concentreer mij op het Caribisch gebied. De eilanden en landen kunnen ingedeeld worden langs een spectrum, reikend van een totaal onafhankelijk Haïti (die 14 augustus 2021 weer de zoveelste zware aardbeving te verduren kreeg) tot eilanden die een integraal deel zijn van Frankrijk.

Een overzeese regio heeft hetzelfde statuut als een regio op het Franse vasteland. Ze zijn integraal onderdeel van het Franse staatsbestel en zijn daardoor ook onderdeel van de Europese Unie met de status van ultraperifeer gebied.

Een overzeese gemeenschap, een categorie gecreëerd op 2003, is moeilijk te beschrijven omdat er verschillende varianten van bestaan. Eigenlijk is het een verzamelnaam van verschillende statuten.

Anno 2018 kent de Franse administratie slechts één overzees territorium. Nieuw-Caledonië is een overzees gebiedsdeel met een speciaal statuut. Clipperton is onbewoond. Verschillende landen betwisten de soevereiniteit van Frankrijk: Clipperton -- wordt geclaimd door Mexico, Mayotte -- wordt geclaimd door de Comore, Réunion -- wordt geclaimd door Mauritius, Saint-Pierre en Miquelon -- wordt geclaimd door Canada.

De Fransen waren een andere kolonisator dan bijvoorbeeld de Nederlanders. Zij droegen actief de cultuur over. Je merkt het bijvoorbeeld aan de positie van het Frans vergeleken met het Nederlands. Frankrijk beschouwt de kolonies en als onderdeel van Frankrijk en de burgers in de kolonies als Fransen. Het streven van Frankrijk is dat het niveau van de voorzieningen gelijk moet zijn als die in Frankrijk.

Twee illustraties van het een en het ander. Als er een orkaan over het eiland Sint Maarten raast, nog voor en zeker na de orkaan zet Frankrijk alles in om de mensen te helpen en om op te ruimen. Op het Nederlandse deel moeten alle omslachtige procedures worden afgewikkeld, omdat het Nederlandse deel zelfbestuur.

Wat mij ook altijd opvalt, als ik in Marigot ga geniet van een lobster Thermidor, is dat de infrastructuur op het Franse deel beter gepland lijkt en dat er trottoirs zijn, dit is aan de Nederlandse kant niet zo vanzelfsprekend.

Net als de Britse eilanden University of the West Indisch hebben, hebben de Franse eilanden Université des Antilles, vroeger ook verbonden met de universiteit in Frans Guyana. Zowel qua infrastructuur in niveau doen deze instituten niet onder voor instituten in Frankrijk.

Er is volgens mij een schaduwzijde. Het sociale zekerheidsstelsel geldt ook voor de burgers op de eilanden. Ik heb de indruk dat een bepaalt deel van de bevolking gemakzuchtig maakt. Ik kwam tot deze indruk toen ik jaren terug met het gezin een cruise maakte naar de eilanden. Het viel mij op dat op de Franse eilanden de taxichauffeurs minder hard liepen.

Wat mij ook bij is gebleven van mijn deelname aan een conferentie in Guadeloupe is dat er ondanks het het goede en het mooie, er een groep is die los wil van Frankrijk. Dit gaat terug tot na de Tweede Wereldoorlog en raciale incidenten in de jaren zeventig. Gaande weg verwierf het eiland wat autonomie. Aan de andere kant krijgt de ultraperifere status steeds meer aanhang op Curaçao. In maart 2021 wat het zelf het speerpunt van een politieke partij die meer sympathie had dan stemmen.

Dr. Miguel Goede