Zonder koers; Pèrdè strea di nort

Zonder koers; Pèrdè strea di nort

2 juli 2025

In het Papiaments hebben we een krachtig gezegde: Pèrdè strea di nort. Letterlijk: de noordster kwijt zijn. In het Nederlands zeggen we dan: het noorden kwijt zijn. Het betekent dat je gedesoriënteerd bent, in de war, je weet niet meer wat te doen. Je hebt geen koers, geen bestemming. De uitdrukking komt uit de scheepvaart – vroeger was de Noordster hét baken dat je hielp navigeren. Zonder die ster? Verdwaald op zee.

Bruá is het gevolg van pèrdè strea di nort. Wij – als samenleving – hebben geen bestemming, geen koers meer. En waarom? Omdat de stuurlui, de leiders, zich gedragen als profia en djispou – slim, gewiekst, uit op hun eigen voordeel.

En nee, het gezegde de beste stuurlui staan aan wal gaat niet op voor ons. Want die lui – de mensen met potentie, met visie – die komen gewoon niet aan de bak. Een beroemde calypso uit 1986 klikt: Captain, this ship is sinking.

“Aan de bak komen” betekent: werk vinden, of simpelweg de kans krijgen om te laten zien wat je waard bent. De oorsprong ligt ook in de scheepvaart: “de bak” was de plek waar zeelui hun eten kregen. Wie niet aan de bak kwam, kreeg niets. Geen eten, geen plek, geen stem.

Vandaag de dag heeft het een bittere bijklank. Het gaat over kansen die uitblijven. Over mensen die willen, maar niet mogen. Over talent dat genegeerd wordt.

Dus de vraag is: Nos a bruá paso nos a pèrdè strea di nort, of nos a pèrdè strea di nort paso nos a bruá?

Zijn we bruá geraakt omdat we het noorden kwijt zijn?Of zijn we het noorden kwijtgeraakt omdat we bruá zijn?

Misschien is het allebei.

In een eerder blog stelde ik: Ora ken ku ta, bira kiko ku ta, kos ta bira kon ku ta. (Als wie dan ook, wat dan ook wordt, wordt het wat dan ook.) Zonder koers wordt alles willekeurig. Niets is wat het lijkt. Alles is mogelijk, maar niets is geloofwaardig.

Waarom komen capabele personen – degene die het zou moeten doen – niet aan de bak? Een deel van het antwoord ligt in het verlies van geloofwaardigheid. Zij die beter wisten – of dat beweerden – hebben niet geleverd. Velen vervielen in hebzucht. Profia. Djispou. En zo ging de ratio failliet. De emotie brak door. En met haar het populisme.

Miguel Goede