De meeste mensen deugen (?)
DRAFT 1.0
28 mei 2021
“De meeste mensen deugen”is de nieuwe bestseller van Rutger Bregman. Ik vind het een stelling die hij tracht te onderbouwen. Bregman was voor mij overtuigend in zijn pleidooi voor Universal Basic Income in zijn vorige boek “Utopia voor realisten” (Bregman, Gratis geld voor iedereen; Hoe utopische ideeën de wereld veranderen, 2014), maar maakte de meeste indruk toen hij op het WEF, tegen de miljardairs die zich hullen als filantropen, dat ze gewoon meer belasting moeten betalen en dat dat veel beter was dan al die filantropie (Bregman, How a Historian Nailed Billionaires for Their Greed at Davos | NowThis, 2020).
Zijn nieuwe boek is een stuk dikker, maar weer goed geschreven. Eerst de vraag, waarom heeft hij dit boek geschreven? Omdat veel mensen niet in Utopia geloofden omdat mensen een negatief mensbeeld hebben; de mens is slecht. De titel is afgeleid van uitspraak van de Ombudsman. Dan gaat de auteur in op waarom wij een negatief mensbeeld hebben. Het nieuws schets constant een negatief mensbeeld. Bijvoorbeeld, er zijn beduidend minder vliegtuigrampen, maar door het nieuws hebben wij de indruk dat het gevaarlijker is dan ooit om te vliegen. Hij presenteert de vernis-theorie. Menselijke beschaving is maar een vernislaagje. Zodra het moeilijk wordt komt de slecht aard van de mensen weer naar boven. Dus een tweede oorzaak van negatief mensbeeld is door (slechte) wetenschap ontstaan. Bregman stelt dat het negatief mensbeeld noodzakelijk is om de staat, die zorgt voor law and order, te rechtvaardigen en ook om management te rechtvaardigen. Als er een positief mensbeeld is, is die overheid niet meer zo nodig. Vervolgens vraagt Bregman zich af wat zou gebeuren als er geen staat of overheid is? Dan ziet hij dat er helemaal niets spannends gebeurt; het is eerder saai. Hij staaft dat met Lord of the Flies en een geval van zes jongens die vijftien maanden op een onbewoord eiland overleefden, de disaster myth en omstandereffect. Hij voert ook op onderzoek door psychologen van camerabeelden dat laat zien dat in 90% van de gevallen mensen andere mensen in nood te hulp schieten. Voor Rutger is het bewijs geleverd; de meeste mensen deugen. Hij spreekt van een verschuiving in de wetenschap naar een positief mensbeeld. Vervolgens stelt hij mensen te cynische zijn en niet meer radicaal vernieuwend denken en handelen. Dan stelt hij voor dat te exploreren. Hij presenteert de cases van het Noorse gevangenissysteem. Een systeem dat nauwelijks op een gevangenis lijkt, maar de de laagste recidivecijfers laat zien. Aansluitend voert hij aan dat management overbodig is en dat management overbodig is. Hij onderkent wel het belang institutie, wetten en regels, maar stapt daar snel over heen en biedt de tien geboden op basis van het positief mensbeeld en nodigt uit om deze na te leven (Bregman, 2021)
Op de eerste plaats vertelt Bregman mij niets nieuws. In de managementwetenschappen neemt de theorie van McGregor (uit de jaren vijftig) nog steeds een belangrijke plaats in. De XY-theorie van McGregor is gebaseerd op twee tegengestelde mensbeelden. Theorie X gaat er vanuit dat de mens lui is en zoveel mogelijk probeert om werk te vermijden. Theorie Y gaat ervan uit dat mensen gemotiveerd zijn, van nature graag werken, zichzelf onder controle kunnen houden en creatief zijn.
Laat ik met Bregman meegaan in zijn “geloof” de meeste mensen deugen. Wij zijn inderdaad geëvolueerd in die richting. De mens is steeds verder gedomesticeerd. Dus er is wat nature en de goedheid kan genartured worden. Waar Bregman mij kwijt raakt is dat hij de kracht van het systeem bagatelliseert. Die gevangenis in Noorwegen staat niet toevallig daar. En het is niet toevallig dat er vandaag een mass shooting is in de VS (Allen, 2021). Het komt erop neer dat het systeem in de VS niet het beste uit de mens haalt, terwijl een systeem waar in meer voor de mens zorgt, de mens laat deugen. Maar de droom van Bregman is de moeite waard.
References
Allen, J. (2021, May 27). California transit worker kills 9, extending U.S. mass shooting epidemic. Opgehaald van reuters.com: https://www.reuters.com/world/us/police-respond-shooting-downtown-san-jose-california-2021-05-26/
Bregman, R. (2014). Gratis geld voor iedereen; Hoe utopische ideeën de wereld veranderen. De Correspondent.
Bregman, R. (2020, January 30). How a Historian Nailed Billionaires for Their Greed at Davos | NowThis. Opgehaald van www.youtube.com: https://www.youtube.com/watch?v=paaen3b44XY
Bregman, R. (2021, april 21). Kijken: Correspondent College van Rutger Bregman over waarom De Meeste Mensen Deugen. Opgehaald van www.youtube.com: https://www.youtube.com/watch?v=7sz-5RGmZyc
Dr. Miguel Goede
Comments