De gunfactor van Curaçao
DRAFT 1.0
21 juli 2021
U kent de formule wel: E = K X A. Een andere weergave is: R = Q x A. Effectiviteit of resultaat is afhankelijk van de kwaliteiten die de in te zetten persoon of instanties heeft maal de acceptatie van de in te zetten persoon of instantie.
Maar vóór het acceptatie onderdeel is G (gunning); de gunfactor. Wie wordt de opdracht of baan gegund? Niet de hoogste Q (kwaliteit), maar de hoogste gunfactor. De gunfactor is family & friends. Het verbaast ook niemand dat R (resultaat) erg laag is, maar zolang het allemaal een beetje blijft dobberen, ligt niemand er van wakker.
Er is ook de verhouding prijs-kwaliteit (P : K). Normaal stijgt de prijs als de kwaliteit stijgt en omgekeerd. Hier is dat verband tussen prijs en kwaliteit zoek. De prijs staat in relatie tot G (de gunfactor) (P : G); hoe hoger de gunfactor des te hoger de prijs.
Men zegt dat dit fenomeen van een grote gunfactor toeneemt naarmate de schaal van de samenleving afneemt. Ik kan dat niet ontkennen, maar heb er moeite mee. Het kan toch niet zo zijn? En moeten wij dat gewoon accepteren?
Het doet mij denken aan de overleden vakbondsleider Ewald Ong-A-Kwie. Hij sprak steeds van de ‘krabbenmentaliteit’; de krabben die zodra ze de rand van de mand hebben bereikt, onmiddellijk naar beneden worden getrokken. (Een uitspraak van Surinaamse origine. In Nederland zou men spreken van de kop die boven het maaiveld uitsteekt wordt eraf gemaaid.) Deze mentaliteit duidt op het feit dat wij in deze samenleving het elkaar niet gunnen. Zo hoor ik een radiomaker stellen, maar hoorde ik ook de leider van het controle team, Ronny Cornelis, stellen dat de YdK niet graag koopt of zaken doet met een nader Ydk, men koopt liever bij een Chinees, ook al laat de hygiëne heel veel te wensen over.
Zo ver mij bekend is Ong-A-Kwie nog geen gedenkteken gegund en is hij nu opgeborgen in teksten over de verwikkelingen rond 30 mei 1969. Mogelijk speelt zijn Surinaamse roots een rol, want die hebben een lager gunfactor. Mij wordt steeds verteld dat het teruggaat naar de Shell-tijd. Deze groep was te vinden in het middenmanagement en zou de YdK niet goed hebben behandeld. Zo is er altijd wel een verklaring om de gunfactor van de ander laag te houden en uit te sluiten. Aan de andere kant kan de gunfactor heel ver gaan. Sommigen hebben een vrijbrief om te graaien. Anderen krijgen de een na de andere functie of opdracht tegen gigantische bedragen. Bij anderen wordt het strafblad vergeten. Ze hebben een ongekende hoge gunfactor, terwijl het vaak voorkomt dat ze nog nooit iets relevant of significant hebben gepresteerd. Iedereen weet het ook, men roept dan, alweer die-en-die? Maar dat verandert niets, het gaat gewoon door. Het wrange is dat wanneer er door een speling van het lot eindelijk een andere de kans krijgt, wordt de formule niet herschreven, maar treedt het fenomeen van ’awor ta nos bùrt’ op en doet men precies hetzelfde.
Maar wat bepaalt nu precies die gunfactor? Wel, het is net de Xfactor. Naast family & friends, spelen zaken als etniciteit, taal, politieke partij, buurt, school, studentenstad, muziek, dans, eten, erothiek en sex, geld en macht een rol.
Dit geheel staat dus haaks op een meritocratische samenleving en duidt ik ook weleens aan als een kennissensamenleving in plaats van een kennissamenleving. In een dergelijke samenleving is men meer investeert in zaken die de gunfactor en acceptatie verhogen. Als gunfactor alles bepalend is, is investeren in kwaliteit nutteloos.
Met andere woorden, het marktmechanisme – het afstemmen van vraag en aanbod en het bepalen van een prijs – werkt niet meer. Dit terwijl men niet anders wil dan economische groei, lees meer markt. Dit heeft ook gevolgen voor de motivatie van jongen, met name als het gaat om de inzet in het onderwijs.
Dr. Miguel Goede
Comments